Graniet is die mees algemene rots in die kontinentale kors. Dit is 'n duidelik kristallyne groot-, medium- of fynkorrelige massiewe stollingsgesteente wat gevorm word as gevolg van stadige afkoeling en stolling op 'n groot diepte van 'n magmatiese smelt. Graniet kan ook tydens metamorfose gevorm word, as gevolg van die prosesse van granitisasie van verskeie gesteentes. Individuele granietmassiewe word dikwels aan stollings-, of metamorfiese of selfs aan gemengde oorsprong toegeskryf.
Die kleur van graniet is oorwegend liggrys, maar pienk, rooi, geel en selfs groen (amasoniet) graniete is ook nie ongewoon nie. Die struktuur is gewoonlik eenvormig, die meeste van die korrels het 'n onreëlmatige vorm as gevolg van beperkte groei tydens massakristallisasie. Daar is porfiritiese graniete, waarin groot kristalle van veldspaat, kwarts en mika uitstaan teen die agtergrond van 'n fyn- of mediumkorrelige grondmassa. Die belangrikste rotsvormende minerale van graniet is veldspaat en kwarts. Veldspaat word hoofsaaklik deur een of twee tipes K-veldspaat (ortoklas en/of mikroklien) verteenwoordig; boonop kan sodiese plagioklas, albiet of oligoklaas teenwoordig wees. Die kleur van graniet, as 'n reël, bepaal die oorheersende mineraal in sy samestelling - kaliumveldspaat. Kwarts is teenwoordig in die vorm van glasagtige gebreekte korrels; gewoonlik is dit kleurloos, in seldsame gevalle het dit 'n blouerige tint, wat die hele ras kan aanneem. In kleiner hoeveelhede bevat graniet een of albei van die mees algemene minerale van die mika-groep - biotiet en / of muskoviet, en daarbenewens verspreide verspreiding van bykomstige minerale - mikroskopiese kristalle van magnetiet, apatiet, sirkoon, allaniet en titaniet, soms ilmeniet en monasiet. Prismatiese horingblende-kristalle word sporadies waargeneem; granaat, toermalyn, topaas, fluoriet, ens. kan onder die bykomstighede verskyn.
Met 'n toename in die inhoud van plagioklaas, verander graniet geleidelik in granodioriet. Met 'n afname in die inhoud van kwarts- en kaliumveldspaat, ondergaan granodioriet 'n geleidelike oorgang na kwartsmonzoniet, en dan na kwartsdioriet. Graniete met 'n lae inhoud van donkerkleurige minerale word leukograniete genoem.
In die randsones van granietmassiewe, waar die vinnige afkoeling van magma die groei van kristalle van rotsvormende minerale vertraag, verander graniet geleidelik in fynkorrelige variëteite. Granietporfiere sluit 'n verskeidenheid graniet in, bestaande uit individuele groot korrels (fenokristalle), gedompel in 'n fynerkorrelige grondmassa, wat bestaan uit klein, maar steeds sigbare kristalle vir die oog. Afhangende van die teenwoordigheid van sekondêre, oorwegend donkerkleurige minerale, word verskeie granietvariëteite onderskei, byvoorbeeld horingblende, muskoviet of biotiet.
Die hoofvorm van granietvoorkoms is batoliete, wat groot massiewe is wat wissel van honderde tot duisende vierkante kilometer in oppervlakte en 3-4 km dik. Graniete kan voorkom in die vorm van stokke, dyke en ander indringende liggame. Soms vorm granitiese magma laag-vir-laag inspuitings, en dan vorm die graniete 'n reeks plaatagtige liggame, afgewissel met lae sedimentêre of metamorfe gesteentes. Graniete is wydverspreid op alle vastelande. Dikwels kom hulle na die oppervlak in gebiede wat uit antieke rotse bestaan, waar, as gevolg van erosie-denudasie-prosesse, die oorliggende afsettings vernietig is.
Graniet is lank reeds deur die mens as bousteen gebruik as gevolg van sy homogene struktuur, aangename kleur, hoë sterkte en redelik eenvoudige metodes van onttrekking en verwerking. Die vernaamste nadele van graniet is 'n growwe oppervlak wat vuil en roet ophoop, asook vinnige krake of splinters in 'n vuur. Ongeveer die helfte van die ontginde graniet (volgens waarde) word gebruik as 'n stuk (saag, of muur, sowel as gesig) klip, dit wil sê blokke of blaaie, en die ander helfte - in gebreekte en fyngedrukte vorm. Monumente is van gekapte klip gemaak. Gebreekte en fyngedrukte graniet (graniet gebreekte klip en gedeeltelik puin) word hoofsaaklik gebruik in die produksie van beton, vir padoppervlaktes, as rotsvul en spoorwegballas.
Meer as 10 afsettings van graniet wat geskik is vir gebruik as stuk klip, sowel as buta en gebreekte klip is bekend in die Oekraïne. Sommige afsettings word periodiek ontwikkel, hoofsaaklik vir puin en gebreekte klip, maar soos nodig word granietblokke daar ontgin, wat in teenplate gesny, in stukkies klip gekap of in monumentale beeldhouwerk gebruik word. Groot afsettings van hoëgraadse graniet is geleë in Zhytomyr en ander streke; sommige van hulle word hoofsaaklik vir steengroef en gebreekte klip bedryf.
Home | Articles
December 18, 2024 17:29:56 +0200 GMT
0.003 sec.
